Hans-Georg Gadamer : Početak filozofije

Hans-Georg Gadamer: Početak filozofijeHermeneutika je umijeće čitanja, koje se razvilo iz tumačenja svetih spisa, pravnih tekstova i klasičnih djela. U pravu, recimo, na problem tumačenja pravnih normi otpada najveći dio pravničke obuke, dok su sudski sporovi ne samo tumačenja onoga što se dogodilo (utvrđivanje istine je, recimo, borba za prevlast raznih tumačenja, nastojanje da jedno tumačenje, provučeno kroz istinosnu proceduru, odnese prevagu nad drugim tumačenjima), već i tumačenja pravnih normi (ako se istina utvrdi, onda treba vidjeti da li je ona u skladu s pravom, ili nije). Sveti spisi su, stoljećima već, predmet ogromnih, iscrpljujućih napora tumačenja (uvek je iznova potrebno tumačiti što je životopisac rekao, odnosno što je htio, kroz evanđelistički zapis, reći Bog). Klasični grčki i rimski tekstovi opiru se jednoznačnom tumačenju – koje bi ih, jednoznačnošću, ubilo – u suvremenim tumačenjima iznova pronalazeći osobnu mladost (ne treba zaboraviti da su i prijevodi svojevrsna tumačenja). Veliki majstor koji se okušao u svakoj od ove tri vrste tumačenja, Nietzsche, filolog po osnovnom obrazovanju, primjetio je da činjenice, u stvari, ne postoje, postoje samo tumačenja, dok je njegov oštroreki tumač Peter Sloterdijk ustvrdio da se klasičnim djelima mogu nazvati ona koja su preživjela svoje tumače. Kako god, nemački je filolog Schleiermacher, koji slovi za utemeljivača filozofske hermeneutike, utvrdio da autora moramo razumjeti bolje nego što je on razumio sebe samog, a njemački filozof Hans-Georg Gadamer, Heideggerov suvremenik, čovjek koji je u 102. godni života ustvrdio da je umiranje težak posao (pa poživio još dvije), pisac kapitalnog djela "Istina i metoda", po malo maglovit kada se u njegovom prisustvu govorilo o nacizmu, jedan od onih mislilaca koji su obilježili filozofiju dvadesetog stoljeća, hermeneutiku je uzdigao do filozofske discipline koja ulazi u program redovne filozofske obuke. U nevelikoj knjizi Početak filozije, u kojoj je okupio predavanja što ih je, 1988. (kada mu je bilo svega 88 godina), na talijanskom jeziku održao u Napulju, Gadamer upravo demonstrira – nepretenciozno, zabavno, naizgled lako – što znači, u traganju za motivom početka filozofije, tumačiti klasične filozofske tekstove. Početak je, naime, još za stare Grke bio čudesan pojam, zbog čega su mu i posvećivali dužnu pažnju: da li je početak, naprosto, ono što dolazi na početku vremena, ili je početak, shvaćen kao arhe, kao ono prvo po vrijednosti, po starješinstvu (arhont), zapravo početak na ljestvici vrijednosti? U svojim napuljskim predavnjima Gadamer kreće od tumačenja Platonovog dijaloga Fedon (ili o duši), da bi, preko dijaloga Teajtet i Sofist, stigao do Aristotela, sve praveći brze izlete u presokratsku misao. Noseći dio knjige posvećen je čitanju Platona i upravo čudesnom materijalu koji Gadamer izvlači iz tog velikog djela. Hermeneutika je umijeće tumačenja koje svo vrijeme, čvrsto, pred sobom drži tekst. Tekst je relevantan za tumačnje, vrsta teksta, njegova pretpostavljena, ili upitna pouzdanost, način pisanja i vrijeme kada je nastao, izvori koji su korišćeni za njegov nastanak, tumačenja koja već postoje i predanja koja se iznova spliću, sve je u igri, a naročito je u igri jezik kao, možda, najzatvoreniji, ali i najpouzdaniji vodič kroz klisure teksta. Uspon gadamerovske hermeneutike – u velikoj mjeri, doduše, oslonjene na Heideggerovo djelo i na put koji je to djelo prokrčilo – poklapa se sa usponom jezičkog obrata u filozofiji kada se napušta filozofija svijesti kao metafizika subjektivnosti i na njeno mjesto, na mjesto te neuhvatljive svijesti, sada stupa jezik kao nematafizička kategorija. Zato ćemo i kod Gadamera pronalaziti sjajne etimologije, precizna razmatranja o tome u kojim su se kontekstima upotrebljavale određene riječi, njihovu nosivost i pogrešna tumačenja kojima su te riječi bile opterećene. 
Stranica: 150
Stanje: Vrlo dobro
Uvez: Meki
Godina: 2007